“đất Hun Khói” Món Ăn Lạ Và Hiếm Của Việt Nam
Nếu có một lần đặt chân đến Lập Thạch (Vĩnh Phúc), hãy ghé thăm ngôi làng có tên gọi kỳ lạ 'làng ăn đất' hay 'làng ăn đặc sản' để thưởng thức món đất hun khói độc đáo của người dân nơi đây.
Theo lời kể của những người lớn tuổi nhất trong làng thì tục ăn đất đã có từ rất lâu, không còn ai nhớ rõ. Chỉ biết rằng từ khi sinh ra, họ đã thấy cha, ông thường ngày vẫn ăn miếng đất ngói này rồi.
Loại đất mà người dân dùng để ăn không phải là đất bình thường để trồng cây cối trong vườn mà chỉ có thể tìm thấy ở vùng Lập Thạch. Trước đây, đất ngói có thể tìm thấy trên những ngọn núi, nhưng trãi ra qua nhiều đời nên số lượng chỉ còn rất ít. Muốn lấy được đất ngói phải đào sâu từ 3 - 7m, đến khi gặp những vỉa đất màu trắng như cục phấn thì mới có thể ăn được.
Đất ngói dùng để ăn chỉ có 2 màu là trắng sữa như bánh khảo và xanh như chè lam. Theo kinh nghiệm của người dân, ngói xanh ăn sẽ ngậy hơn nhưng rất cứng, người có răng chắc khỏe mới có thể ăn, người già chỉ ăn ngói trắng sữa.
.jpg)
Đất sau khi khai thác về còn nhiều tạp đất, để có được món ăn, cần phải gọt, đẻo thật sạch và tách thành từng miếng nhỏ như kẹo lạc.
Đất ngói có thể ăn sống, nhưng để có mùi vị cần trải qua công đoạn chế biến khá tỉ mỉ và kỹ lưỡng. Người dùng phải hái thêm lá sim tươi đốt cháy rồi đưa lên hơ trước ngọn lửa. Khói sẽ ám vào từng miếng đất, làm cho đất thơm hơn. Khi đất hơi ngã màu vàng và có mùi lá sim là có thể thưởng thức. Ăn vào sẽ có cảm giác như ăn lương khô nhưng không bị khát nước.
Trước đây, không chỉ dân Lập Thạch ăn mà còn nhiều người ở các huyện, tỉnh lân cận cũng về mua về làm quà. Thậm chí, khoảng 20 - 30 năm trước, đất ăn được bày bán tràn lan ở chợ, như bán rau, bán thịt nên Lập Thạch từng là đầu mối cung cấp cho nhiều địa phương trong, ngoài tỉnh Vĩnh Phúc như: Tam Dương, Vĩnh Tường, Lâm Thao, Phù Ninh (Phú Thọ), xa hơn là ở Hà Giang, Tuyên Quang.
Khách thập phương nghe đến tên món ăn thì cất công tìm đến để được tận mắt chứng kiến nhưng ít ai người dám ăn thử. Còn theo người dân Lập Thạch, một khi đã ghiền món này thì người ăn không thể quên được vị béo, ngậy của đất, cộng thêm mùi thơm đặc trưng của lá sim tươi hun khói.
Ngày nay, không còn nhiều người trẻ giữ được thói quen ăn đất mà chỉ còn vài cụ cao niên trong thôn xem đất ngói là món ăn khoái khẩu, không thể thiếu trong cuộc sống thường nhật.
Những vị cao niên trong làng chia sẻ, người dân nơi đây ăn đất phần vì thói quen, phần vì suy nghĩ ăn loại đất này tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, đất ngói một thời từng được coi là "đầu câu chuyện", gắn kết người dân trong làng vì mỗi khi gặp gỡ hay đến nhà ai, người dân nơi đây đều mời nhau ăn miếng đất ngói thay cho miếng trầu quen thuộc.
Tác giả:Oánh Seven
Theo nguồn:Theo Dân Trí
